Euthanasie

"Only a physician can commit homicide with complete impunity."
Plinius (Naturalis Historia, 29)

De discussie over euthanasie en de pil van Drion is weer opgelaaid. In de storm van de polemiek weten velen niet meer wie Drion is. Dat "zijn" pil geen pil is, weten nog minder mensen. Tegelijkertijd verschijnt in de landelijke dagbladen af en toe een ongeruste brief: euthanasie, is dat niet ontzettend eng? Maakt dat niet de weg vrij voor misbruik, door artsen, door familie? Wordt iemand niet onder druk gezet? Daarnaast wordt ook gerefereerd aan het schrijnend tekort aan zorg. Terminale patiënten zouden wellicht een beroep doen op euthanasie uit onmacht, omdat er niet genoeg capaciteit is om voor ze te zorgen. Er leeft blijkbaar onder een deel van de bevolking de veronderstelling dat een arts dat zomaar doet.

Dit zijn begrijpelijke angsten. Ook wij hadden soortgelijke bedenkingen voordat wij met dit werk begonnen. De praktijk heeft ons echter gesterkt in een meer berustende kijk op het geheel. Natuurlijk kunnen wij niet pogen een afspiegeling te zien van het hele Nederlandse gebeuren. Daarvoor is ons echtpaar-bedrijf veel te klein. Niettemin maken we regelmatig euthanasie mee. Waarbij we, aangezien wij altijd veel aandacht aan onze klanten besteden, veelal reeds vòòr het verzoek tot euthanasie uitgebreid met de patiënt spreken. Een uitvaartverzorger die zoals wij werkt, merkt veel details op die spelen binnen een familie. De kleine vetes die zorgvuldig verborgen werden gehouden tijdens iemands leven komen aan de oppervlakte. Uiteraard zouden wij het zien als een patiënt tegen zijn wil gedwongen werd om zichzelf van kant te laten maken. Afgezien van de arts en de pater, zijn wij degenen die als klankboord fungeren bij iemands overlijden. Het is voor ons door de jaren heen toch keer op keer een geruststelling geweest om te beseffen dat de mogelijkheid van euthanasie, in de gevallen die wij meemaakten, geenszins met voeten getreden werd, maar dat er in alle gevallen zeer zorgvuldig mee omgesprongen werd. Slechts één keer hebben wij meegemaakt dat de familie invloed had op de beslissing, en dat was om het verzoek in te trekken. De patiënt heeft eraan gehoor gegeven om twee weken later toch nog voor de dood te kiezen. Hij had er echt genoeg van. Het tegenovergestelde maken wij wekelijks mee. Dat de zieke zo afgetakeld is dat hij/zij onmenselijk ligt te lijden, dagen-, wekenlang. Dat de wonden gapen en niet meer helen, dat de zieke bloedt aan alle kanten, en eigenlijk al begint te vergaan nog voor hij dood is. Weerzinwekkende dingen zien wij. Als het honden waren, hadden we ze al lang uit hun lijden verlost. Want wij kunnen het niet aanzien dat honden en andere dieren die wij lief hebben, lijden. Maar mensen, tja... Het ligt gevoeliger, maar dat maakt het niet minder wrang.

In elk geval van euthanasie dat wij meemaakten was er sprake van dat:

• de patiënt zelf de keuze had gemaakt, ongehinderd door eventuele druk van buitenaf. De patiënt zich geen raad meer wist door pijn of uitputting. Uitgemergeld, doodziek, al maanden elke minuut de vreselijkste pijnen lijden, niets meer kunnen doen, dat was zijn werkelijkheid.
• de patiënt liefdevol omgeven was en goed verzorgd werd.
• de arts het een verschrikking vond. Je zou dat maar uitvoeren.
• het een bevrijding was voor de patiënt.

Daarnaast kennen wij het begrip "de pil van Drion". Huib Drion is nu over de tachtig jaar, rechtsgeleerde, voormalig hoogleraar aan de RuL en voormalig vice-president van de Hoge Raad. Hij kreeg in het verleden het idee om de oudere mens in staat te stellen op eigen houtje euthanasie te plegen. Dit ging verder dan de bestaande euthanasiewetgeving, waar sprake is van een door het medicus corpus streng gecontroleerde praktijk. Om voor euthanasie in aanmerking te mogen komen, moet je immers:

• uitzichtloos lijden,
• goed in staat zijn jouw wens over te brengen aan twee afzonderlijke artsen.

Dhr. Drion wilde voornamelijk met het laatste afrekenen. Euthanasie moest simpeler, en vooral, toegankelijker. Door een middel aan de ouderen onder ons te verstrekken, dat zij thuis konden bewaren. Beslist geen pil, maar juist een combinatie van twee aparte medicijnen, die met een tussenpauze ingenomen moesten. Om ongelukken te voorkomen.

De "pil van Drion" is er destijds niet gekomen, wel een wet die de toepassing van euthanasie legaliseert. Nederland neemt hiermee het internationale voortouw en als je de verontwaardiging in de ingezonden brieven aan de pers leest, lijkt het alsof deze wet geen draagvlak heeft. Dit is niet wat wij in de praktijk vernemen.
Er zijn wellicht situaties waar misbruik van euthanasie plaatsvindt. We hebben het tot nu toe, in de tien jaar die wij dit vak uitoefenen, niet meegemaakt. In onze ogen is de euthanasiewetgeving op dit moment een zegen voor de doodzieke mens.


Liva Elders