Thanatopraxie
In de funeraire branche is het bekend, maar wellicht niet bij de man in de straat, en daarom nu een woordje over "thanatopraxie."
Thanatopraxie, dat lijkt heel erg op balsemen. Alleen is het zo dat bij balsemen we beelden van eeuwenoude
mummies voor ogen hebben, terwijl er bij thanatopraxie slechts sprake is van tijdelijke resultaten. Kortom: de
overledene wordt behandeld met allerlei middeltjes ten einde het tijdstip van ter aardebestelling enkele dagen te
vertragen.
Nu is het zo dat de Wet op de Lijkbezorging een termijn van 6 werkdagen tussen het
overlijden en het begraven/cremeren voorschrijft. Die termijn wordt, zeker in Amsterdam, konstant overschreden,
omdat de begraafplaatsen en crematoria de vraag met moeite aankunnen. Aldoor meer begraafplaatsen of
crematoria erbij bouwen houdt op een gegeven moment op, dus is er de consensus van gemeentewege dat je
op die grond uitsel van begraven/cremeren krijgt. Mits dat uiteraard geen extreem medisch risico met zich
meebrengt, en dat laat je uitsluiten door een arts. Die hele rompslomp drukte zozeer een stempel op de al
oververhitte uitvaartorganisator, dat er allerlei methodes zijn gevonden om de druk te verlichten. Ten eerste heeft
Amsterdam een status aparte inzake uitstellen gekregen in geval van niet-natuurlijke dood. Dat wil zeggen dat
als je al een fiat justitia hebt (verlof van justitie), je niet alsnog een uitstel hoeft aan te vragen. Een hele
opluchting. Verder is de problematiek bekend bij de makers van de Wet op de Lijkbezorging die er voor zorgen
dat er zeer binnenkort een aanpassing komt die uitgaat van een ter aardebestelling binnen vijf werkdagen ipv vijf
dagen. Dat gaat zoden aan de dijk leggen.
Waar is dus het probleem? Nergens voor mijn part. Maar
wel in de ogen van bepaalde bedrijven die brood zagen in die nieuwe methode van conservering van lichamen:
thanatopraxie. Er werd druk gelobbied bij de overheid om nog meer verlenging van het termijn van lijkbezorging
te bedingen, en om thanatopraxie toe te staan. Tot januari 2008 mocht je namelijk in Nederland niet balsemen,
en dus ook niet thanatopraxie toepassen, want al mag ik thanatopraxie van de importeurs geen balsemen
noemen, officiëel valt het wel degelijk onder die noemer. De argumenten zijn niet van de lucht: de motieven van
die bedrijven om de nieuwe techniek uit de VS en Frankrijk naar Nederland te halen zouden zuiver gericht op het
welzijn van de nabestaanden. Doordat de overledene er mooier uit zal zien en ze zo langer in zijn stoffelijke
aanwezigheid kunnen verkeren zal thanatopraxie namelijk een zegen zijn bij het rouwen.
Ik geloof
daar niets van. Ten eerste kun je wel willen dat je dierbare er bij opbaring fantastisch uitziet maar of dat "het
rouwen" vermakkelijkt is vraag twee. Het is eerder andersom: hoe eerder het besef doordringt dat iemand echt
en onherroepelijk weg is uit dit leven, hoe sneller de nabestaande toe komt aan het analyseren, begrijpen of
verwerken van zijn gevoelens en hoe eerder hij of zij "de draad weer op kan pakken."
Daarnaast is het zo
dat mensen meestal pas beginnen te rouwen _ verdriet te hebben, in feite _ als ze daar de rust voor hebben. De
periode dat de overledene boven de grond is is er een vol met (o.a. sociale) verplichtingen. Pas bij de uitvaart
zelf stop je met organiseren, ook als nabestaande. Je hebt het druk met bezoek, soms uit het verre buitenland, je
moet je hoofd erbij houden voor de afspraken met de uitvaartverzorger en om er voor te zorgen dat alles gebeurt
zoals je het wilt. Er wordt steeds gebeld en gecondoleerd. Pas na de plechtigheid, als het bezoek weer naar huis
is, als de adrenaline weggeëbt is, kan er ruimte zijn voor het besef van het gemis. Dat kan heel goed wanneer
iemand er aan toekomt om het huis van de overledene op te ruimen, oid.
Dan de middelen die
ingespoten worden ter conservering. Er wordt ons verzekerd dat ze milieuvriendelijk zijn. Ik heb hier grote
vraagtekens bij. Ik ben sowieso niet onder de indruk van de milieuvriendelijkheid van de middelen die we heden
ten dage voorgeschoteld krijgen voor het afleggen van lichamen. Dus om te verwachten dat de fabrikanten
opeens en bij tovenarij oog hebben voor de natuur is mij een brug te ver.
Ten slotte de overledene.
Thanatopraxie kan niet overal uitgevoerd worden (in Amsterdam wordt bijvoorbeeld alleen in het VU en op
Schiphol gebalsemd): het lichaam zal dus extra vervoer nodig hebben. Er worden vloeistoffen in het bloed
aangebracht: nog meer handelingen met een overledene die, zoals een collega aflegger het zo treffend
uitzuchtte: "verlangt naar de aarde."
Kortom: thanatopraxie een zegen voor de nabestaanden? Ik
denk van niet. Het is volgens mij, heel triviaal, een kwestie van geld.
Liva Elders