Begraven natuurlijk?

Van de zomer is gepoogd ons duidelijk te maken dat begraven milieutechnisch echt niet meer kan. Veels te eco-onlogisch. "Resomeren" was het antwoord. Een nieuwe, milieuvriendelijke manier van lijkbezorging.

In dit artikel (de Telegraaf) wordt bijvoorbeeld uitgelegd wat resomeren oftewel alkalische hydrolyse is: een nieuwe techniek, waarbij het lichaam in een bak met chemicaliën (een loog zoals kaliumhydroxide of natronloog) wordt opgelost waarna slechts de beenderen en bepaalde stoffen overblijven. In tegenstelling tot een crematie, waarbij het merendeel van de beenderen tot as gereduceerd is, blijven bij resomeren alle botten intact. Die moeten dan, net als bij een crematie, in een zgn cremulator.

Als het om dieren gaat, heet de machine waarin een en ander plaats vindt een liquidator, maar als het om mensen gaat worden namen als biocrematie gebruikt - klinkt een stuk prettiger, niet waar. Het lijkt veel op het principe van leerlooierijen: een bak vol loog waar de huiden in moeten weken. Leerlooierijen staan doorgaans niet te boek als ecologisch. Maar wat niet is kan komen, zeker als ook zij ontdekken wat voor een boost zo'n benaming aan de marktwaarde van je business kan geven. Over resomeren wordt desgevraagd geopperd dat het afvalwater "gewoon" met het riool mee kan, en heel goed als mest kan fungeren. Wij bij David Elders Begrafenis & Crematie waren heel benieuwd of Waternet hierover ook zo enthousiast is. Zitten ze daar ook te verlangen naar duizenden kuub natriumloog in de gemeentelijke buizen? David belde ze op:

- Hallo met Waternet
- Met Uitvaartcentrum Elders. We hebben een vraag: hoe staan jullie tegenover resomeren?
- Reso...wat?
- Resomeren, de nieuwe techniek van lijkbezorging
- Oh dat. Wat wilt u precies weten?
- Dat afvalwater, wat is dat eigenlijk?
- Loog.
- Wat vindt u daarvan als dat op grote schaal toegepast wordt en het loog in het riool geloosd wordt?
- Het RIVM moet zich hierover uitspreken: ze moeten onderzoeken of er geen schadelijke stoffen en bacteriën inzitten
- Zijn die lozingen milieuvriendelijk denkt u?
- Lozing van natriumloog veroorzaakt een extreem hoge PH-waarde. Dat is schadelijk voor de riolering. Dat moet geneutraliseerd worden met zuur wat de oplossing (nog) zouter maakt. Dat gaat weer neerslaan op het riool en daar zitten we niet op te wachten.

We hebben de hype over het vriesdrogen nog vers in het geheugen, in het Engels promession. Ook dat moest milieuvriendelijk heten, terwijl je gemiddeld 70 kilo aan vlees moest zien tot poeder te bevriezen, wat veel elektriciteit kost.


Wat vooral opvalt is de bewering dat begraven niet milieuvriendelijk zou zijn omdat de ruimte nergens anders voor kan worden gebruikt. Sinds wanneer is dat een criterium voor milieuvriendelijkheid? Is bouwen zo'n ecologisch gebeuren? Je zou zeggen: juist omdat de grond nergens anders voor kan worden gebruikt is dit goed voor de natuur. Kijk maar naar plekken die zodanig verontreinigd zijn dat men ze mijdt: de natuur tiert er welig (voormalige Diemerdijk, Tsjernobyl, etc). Begraafplaatsen zijn natuurlijk niet te vergelijken met die plaatsen, in tegendeel: in Nederland zijn het net lommer- en dierrijke parken, waar je prima kunt wandelen op de zondagochtend. De geurige lucht gefilterd door het loof, de rust, de aanblik van konijntjes en fazanten die onbespied rondscharrelen - en dat middenin de stad!- het doet juist veel goed voor je lijf en geest. Er bestaan zelfs heuse natuurbegraafplaatsen (Bergerbos, Weverslo). Onlangs mochten wij dan ook de reactie van het LOB (Landelijke Organisatie voor Begraafplaats) op het bombardement aan media- aandacht voor deze pseudo-ecologische methode in het Parool vernemen. Vakblad Uitvaart stelt een puntensysteem voor duurzaamheid voor (juli-aug.2011 p. 19), en vraagt: hoe belastend is een uitvaart? Het ontnuchterende antwoord luidt: we weten het niet. De huidige meetmethodes schieten aan alle kanten tekort: er worden appels met peren vergeleken en belangrijke factoren over het hoofd gezien.

Het vermoeden rijst dat Yarden, de adverterende partij hierachter, nieuwe PR-wegen is ingeslagen. Vorig boekjaar zijn de drie giganten Yarden, Dela en Monuta gekrompen: ze zien aan hun aandeel geknaagd worden door de zgn "uitvaartvernieuwers". Hun management is gaan bestuderen hoe dat kwam. Bleek dat de zgn vernieuwers relatief vaker in de media kwamen, juist omdat ze vernieuwend waren. Nieuwigheden, daar houden de media immers van. "Dat kunnen we ook" hebben de giganten geroepen. Nu staat een uitvaartleidster van (vermoedelijk) de PC elke zaterdag in het Parool de intieme details van haar besprekingen met nabestaanden weg te geven aan het onverzadigde volk, en komt Yarden met het nieuwste van het nieuwste op de proppen: resomeren, dat, zoals ze zelf zeggen, geen vetpot zal zijn, en iets waar de klanten niet gauw voor warm zullen lopen. Waarom introduceren zij het dan? Omdat ze zo'n natuurliefhebbers zijn daar, bij Yarden? De waarheid is prozaïscher: omdat het publicity genereert. Veel. Publicity.


Wat kan de milieubewuste consument in zo'n conjunctuur het beste doen? In afwachting van een deugdelijk meetsysteem voor de mate van milieuvriendelijkheid van de diverse manieren van lijkbezorging lijkt het ons zaak te vertrouwen op het gezond verstand:
- streekproducten gebruiken
- vervoerslijnen reduceren
- natuurlijke materialen gebruiken (als dat niet indruist tegen het voorgaande, beter een spanplatenkist uit Amsterdam dan een ecokist uit Stockholm)
- begraven, wat ook de conclusie van TU Delft is.


Verder wachten wij met smart op de volgende uitvinding die de markt op zal worden gelanceerd onder de noemer milieuvriendelijk. Misschien iets in de kernenergiesector? The sky is immers the limit
Liva Elders